Orta Anadolu'nun batıya açılan kapısı olarak tanımlanan Eskişehir; ulaşım kolaylığı, enerji olanakları, uygun tarımsal yapısı ve zengin maden kaynaklarının yanı sıra sanayide de oldukça gelişmiş illerden birisidir.
Şehir nüfusunun kırsal nüfusa göre hızla büyümesi, yetiştirilmiş bir iş gücü potansiyelinin varlığı, ilin coğrafi bakımdan dahili pazarlara yakınlığı, enerji ve hammadde kaynaklarının uygunluğu, sanayi için gerekli altyapı yatırımlarının yeterli olması ve ulaşım kolaylıkları, bölge sanayisinin giderek gelişmesini sağlamıştır.
Ekonomik Hayatın Tarihi Gelişimi
Cumhuriyetten önce ekonomisi genelde tarıma dayalı olan Eskişehir'de 1894'te Almanlar tarafından Lokomotif ve Tamir Atölyesi kurulmuş ve bu atölye 1924 yılında TCDD işletmesine devredilmiştir.
Cumhuriyetten sonra 1933 yılında Şeker Fabrikası ve ona bağlı olarak Makine Fabrikası, 1965 yılında Sümerbank Basma Sanayi Müessesesi kurulmuştur. Şeker Fabrikasına bağlı Makine Fabrikası 1969 yılında müstakil bir kuruluş haline gelmiştir. Bu fabrikalar bölge sanayiinin gelişmesi ve dolayısıyla ekonominin canlanmasını sağlamıştır.
Kamu sektörünün yanı sıra özel sektör de çeşitli alanlarda faaliyet göstermeye başlamış, Toprak Sanayii, Un ve Mamulleri Sanayii, Ağaç Sanayii, Çimento ve Mamulleri ile Çelik Eşya Sanayii ve Makine Sanayii gelişmiştir.
Bu durumda ilimiz, Türkiye'nin sayılı illerinden biri haline gelmiştir. Sanayinin daha ekonomik ve rahat çalışabilmesi için Organize Sanayi Bölgesi ve Küçük Sanayi Sitesi gibi sanayi alanları oluşturulmuştur.
Ayrıca 1985 yılında temeli atılarak yapımına başlanan F-16 Uçak Motor Fabrikası (TUSAŞ) zamanından önce tamamlanmış ve 10 Haziran 1987 yılında açılışı yapılarak bilfiil üretime başlamıştır.
Sanayii
Eskişehir mevcut sanayi alt yapısıyla yatırımcıların tercih ettikleri bir bölge konumundadır. Batı Anadolu ve Marmara Bölgeleri'nde gelişme alanı bulunmayan sanayii için ilimiz her türlü uygun altyapı tesisleriyle donatılmış mevcut Organize Sanayi Bölgesi ve tevsiline başlanan gelişim alanlarıyla son derece cazip bir sanayi merkezi haline gelmektedir.
Ülkemizin tek Uçak Motor Fabrikası (TUSAŞ) ile Dizel Lokomotif motoru üreten tek fabrikası (TÜLOMSAŞ) ilimizdedir. Yine ülkemizin en yüksek kapasiteli Buzdolabı (ARÇELİK) ve kompresör fabrikası ilimizde olup, 2. buzdolabı fabrikasının kuruluş hazırlıklarına başlanmıştır.
Ayrıca bisküvi üretimi ve soba üretiminde de ilimiz ülke genelinde ağırlıklı bir paya sahiptir.
Vergi Gelirleri
|
VERGİ GELİRLERİ |
||||||
|
TÜM |
YILI |
TAHAKKUK (TL) |
TAHSİLAT (TL) |
TAHAKKUK ARTIŞ % |
TAHSİLAT ARTIŞ % |
TAHSİLAT ORANI % |
|
2018 |
5.595.704.301,22 |
3.276.060.095,16 |
22,19% |
14,19% |
58,55% |
|
|
2019 |
6.085.180.324,46 |
3.462.924.571,76 |
9,65% |
4,75% |
56,91% |
|
|
2020 |
7.276.823.896,19 |
4.063.724.489,44 |
%16,79 |
%12,70 |
%55,84 |
|
|
TÜM VERGİ |
YILI |
TAHAKKUK (TL) |
TAHSİLAT (TL) |
TAHAKKUK ARTIŞ % |
TAHSİLAT ARTIŞ % |
TAHSİLAT ORANI % |
|
2018 |
4.190.851.736,08 |
2.985.932.999,21 |
17,39% |
10,95% |
71,25% |
|
|
2019 |
4.651.540.613,84 |
3.265.867.981,61 |
11,15% |
8,47% |
70,21% |
|
|
2020 |
5.588.073.235,34 |
3.851.513.914,77 |
%17,19 |
%13,86 |
%68,92 |
|
|
GELİR |
YILI |
TAHAKKUK (TL) |
TAHSİLAT (TL) |
TAHAKKUK ARTIŞ % |
TAHSİLAT ARTIŞ % |
TAHSİLAT ORANI % |
|
2018 |
1.674.677.169,61 |
1.338.552.364,08 |
18,84% |
16,18% |
79,93% |
|
|
2019 |
1.921.930.882,91 |
1.503.417.772,12 |
13,20% |
10,35% |
78,22% |
|
|
2020 |
2.108.233.337,00 |
1.594.668.941,70 |
%9,36 |
%5,66 |
%75,64 |
|
|
KURUMLAR |
YILI |
TAHAKKUK (TL) |
TAHSİLAT (TL) |
TAHAKKUK ARTIŞ % |
TAHSİLAT ARTIŞ % |
TAHSİLAT ORANI % |
|
2018 |
465.644.786,73 |
317.105.017,95 |
21,01% |
17,76% |
68,10% |
|
|
2019 |
591.797.485,20 |
444.964.377,92 |
27,37% |
40,22% |
75,19% |
|
|
2020 |
769.385.688,78 |
549.263.995,50 |
%30,01 |
%23,44 |
%71,39 |
|
|
KATMA |
YILI |
TAHAKKUK (TL) |
TAHSİLAT (TL) |
TAHAKKUK ARTIŞ % |
TAHSİLAT ARTIŞ % |
TAHSİLAT ORANI % |
|
2018 |
1.121.270.369,51 |
608.839.814,85 |
28,85% |
9,78% |
54,30% |
|
|
2019 |
1.289.482.636,05 |
711.653.405,18 |
17,96% |
16,67% |
55,19% |
|
|
2020 |
1.479.976.552,43 |
750.882.805,39 |
%15,70 |
%7,06 |
%50,74 |
|
|
DİĞER |
YILI |
TAHAKKUK (TL) |
TAHSİLAT (TL) |
TAHAKKUK ARTIŞ % |
TAHSİLAT ARTIŞ % |
TAHSİLAT ORANI % |
|
2018 |
929.259.410,23 |
721.435.802,33 |
5,85% |
0,87% |
77,64% |
|
|
2019 |
848.329.609,68 |
605.832.426,39 |
-8,71% |
-15,99% |
71,41% |
|
|
2020 |
1.230.477.657,13 |
956.698.172,18 |
%26,89 |
%31,55 |
%77,75 |
|
*Kaynak: Eskişehir Vergi Dairesi Başkanlığı
|
DIŞ TİCARET ($) |
||||||
|
|
|
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
|
Türkiye |
İhracat Değeri |
142.529.583.808 |
156.992.940.414 |
167.920.613.455 |
180.832.721.702 |
169.637.755.310 |
|
İthalat Değeri |
198.618.235.047 |
233.799.651.234 |
223.047.094.482 |
210.345.202.552 |
219.516.806.838 |
|
|
Eskişehir |
İhracat Değeri |
862.053.756 |
902.009.321 |
1.056.626.761 |
1.134.817.950 |
927.530.959 |
|
İthalat Değeri |
741.199.131 |
820.523.802 |
917.768.805 |
852.172.899 |
779.236.520 |
|
|
Eskişehir’in Payı (%) |
İhracat Değeri |
0,60% |
0,57% |
0,63% |
0,63% |
0,55% |
|
İthalat Değeri |
0,37% |
0,35% |
0,41% |
0,41% |
0,35% |
|
*Kaynak: TÜİK
|
YILLIK İTHALATÇI İHRACATÇI FİRMA SAYISI |
|||||||||
|
2010 |
2011 |
2012 |
2013 |
2014 |
2015 |
2016 |
2017 |
2018 |
|
|
İHRACATÇI FİRMA |
249 |
258 |
282 |
296 |
324 |
335 |
343 |
371 |
364 |
|
İTHALATÇI FİRMA |
265 |
319 |
295 |
295 |
322 |
358 |
352 |
397 |
358 |
*Kaynak: TÜİK - T.C. Ticaret Bakanlığı
|
ÜRÜN GRUPLARINA GÖRE İHRACATIN DAĞILIMI (1.000 $) |
||||
|
SEKTÖR |
ÜRÜN VE MAMÜLLER |
2018 |
2019 |
2020 |
|
I. TARIM |
A.BİTKİSEL ÜRÜNLER |
64.843 |
79.264 |
75.986 |
|
Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri |
52.065 |
65.863 |
66.188 |
|
|
Yaş Meyve ve Sebze |
1.106 |
2.028 |
771 |
|
|
Meyve Sebze Mamulleri |
2.900 |
3.228 |
3.273 |
|
|
Kuru Meyve ve Mamulleri |
8.200 |
7.521 |
5.122 |
|
|
Fındık ve Mamulleri |
529 |
545 |
562 |
|
|
Zeytin ve Zeytinyağı |
43 |
45 |
70 |
|
|
Süs Bitkileri ve Mamulleri |
- |
34 |
0 |
|
|
B.HAYVANSAL ÜRÜNLER |
75 |
27 |
5 |
|
|
C.AĞAÇ VE ORMAN ÜRÜNLERİ |
12.454 |
15.479 |
19.167 |
|
|
Toplam (A+B+C) |
77.372 |
94.770 |
95.158 |
|
|
II. SANAYİ |
A.TARIMA DAYALI İŞLENMİŞ ÜRÜNLER |
2.890 |
2.248 |
2.275 |
|
Tekstil ve Hammaddeleri |
722 |
456 |
947 |
|
|
Deri ve Deri Mamulleri |
2.086 |
1.744 |
981 |
|
|
Halı |
83 |
48 |
347 |
|
|
B.KİMYEVİ MADDELER VE MAMÜLLERİ |
79.171 |
83.337 |
106.857 |
|
|
C.SANAYİ MAMULLERİ |
388.521 |
375.714 |
345.529 |
|
|
Hazırgiyim ve Konfeksiyon |
40.823 |
21.154 |
14.859 |
|
|
Elektrik-Elektronik |
44.135 |
55.779 |
53.333 |
|
|
Makine ve Aksamları |
93.716 |
104.128 |
101.954 |
|
|
Demir ve Demir Dışı Metaller |
97.892 |
86.377 |
65.032 |
|
|
Çimento Cam Seramik ve Toprak Ürünleri |
59.541 |
61.905 |
65.801 |
|
|
Değerli Maden ve Mücevherat |
41 |
44 |
0 |
|
|
Gemi Ve Yat |
3.695 |
3.934 |
3.062 |
|
|
Otomotiv Endüstrisi |
39.931 |
33.597 |
30.912 |
|
|
Çelik |
8.548 |
8.466 |
10.305 |
|
|
Diğer Sanayi Ürünleri |
198 |
330 |
251 |
|
|
Mücevher |
0 |
0 |
19 |
|
|
D.İKLİMLENDİRME SANAYİİ |
54.158 |
54.135 |
48.408 |
|
|
E.SAVUNMA VE HAVACILIK SANAYİİ |
383.081 |
472.681 |
277.121 |
|
|
Toplam (A+B+C+D+E) |
907.822 |
988.115 |
780.190 |
|
|
III. MADENCİLİK |
MADENCİLİK ÜRÜNLERİ |
62.970 |
47.003 |
45.690 |
|
Toplam |
62.970 |
47.003 |
45.690 |
|
|
I+II+III |
GENEL TOPLAM |
1.048.164 |
1.129.888 |
921.038 |
*Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi
|
ŞİRKET SAYILARI |
||||||
|
2016 |
2017 |
2018 |
2019 |
2020 |
||
|
SERMAYE ŞİRKETLERİ |
Anonim Şirketler |
1.587 |
1.705 |
1.866 |
2.210 |
2.209 |
|
Limited Şirketler |
5.538 |
5.789 |
6.232 |
8.227 |
7.568 |
|
|
ŞAHIŞ ŞİRKETLERİ |
Kollektif Şirketler |
15 |
13 |
10 |
136 |
9 |
|
Komandit Şirketler |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
|
Gerçek Kişiler(Firmalar) |
6.502 |
6.668 |
6.316 |
7.096 |
6.313 |
|
|
TOPLAM |
15.658 |
14.175 |
14.424 |
17.669 |
16.099 |
|
*Kaynak: ETO
|
BANKALARIN ŞUBE DAĞILIMLARI |
||
|
2020 |
İlde Bulunan Toplam Banka Sayısı |
21 |
|
İlde Bulunan Toplam Şube Sayısı |
109 |
|
|
2019 |
İlde Bulunan Toplam Banka Sayısı |
20 |
|
İlde Bulunan Toplam Şube Sayısı |
111 |
|
|
2018 |
İlde Bulunan Toplam Banka Sayısı |
20 |
|
İlde Bulunan Toplam Şube Sayısı |
111 |
|
*Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği
Bankacılık
İlimizde bankacılık faaliyetleri 19. yüzyılın sonlarında başlamıştır. Osmanlı Bankası ve Ziraat Bankası' nın açtıkları şubelerle başlayan bankacılık faaliyetleri, 1930'lu yıllarda gelişmeye başlamış ve 1950'den sonra hızlı bir gelişme göstermiştir. İlimizde 21 banka 109 şube vardır.
LÜLETAŞI " BEYAZ ALTIN "
Lületaşının, beyaz, sarımtrak, gri ya da kırmızımsı ve mat renklileri vardır. Sertlik derecesi 2 - 2.5 olup, hafif yapışkan ve gözeneklidir. Toprağın 20- 60-130 metre derinliklerinde, irili ufaklı yumrular halinde bulunur. Küçük yumrular, derinlere açılan kuyular ve kuyulara bağlı tüneller kazılarak toplanır.
Bu kuyuların bir kısmı kuru, bir kısmı suludur. Sulu olan kuyuların taşları daha makbuldür. Pensilvanya, Güney Karolina, Utah, Meksika, Madrid, Nayirobi gibi değişik yerlerde de lületaşı üretilmektedir; ancak bunlar önemsiz ve düşük kalitededir. En kaliteli lületaşı Eskişehir'de bulunmaktadır. Kururken nem ve gazın içindeki artıkları bünyesinde tutma özelliği ile, çok uygun bir pipo malzemesi olduğu gibi, pek çok sanayi dalında kullanılan iyi bir absorban, filtre, yalıtım ve dolgu malzemesidir. Yıllardır sanayide, vazgeçilmez bir madde haline gelmiştir. Ağızlık, pipo, süs eşyası ve otomobil boya sanayiinde kullanılır. Porselen hamuruna, böcek ilaçlarına, pudra ve leke çıkartma ilaçlarına katılır.
Jeolojik olarak üç kademe halinde teşekkül etmiştir:
Birinci sıra: Kumlu-killi toprak arasında 10-14 m. derinliklerdeki cevherdir.
İkinci sıra: 40-60 m. arasında oluşur. Killi seviyesinde teşekkül eden cevherdir.
Üçüncü sıra: Kongremera serisinde teşekkül eden en kaliteli lületaşı serisidir. 80-130m. arasında topografyaya uygun olarak teşekkül etmiştir.
Diğer lületaşı cinsleri ise; parça pamuklu, daneli dökme, birim birlik ve cılızdır.